Systemisch werk: werken met opstellingen

 

Een vraagstuk bekijken met een systemische bril en ermee gaan werken met een opstelling. Wat is dat en hoe werkt dat nou?

De meeste mensen die een opstelling hebben ervaren zeggen na afloop tegen anderen: ‘Tja, dat moet je ervaren, dat is moeilijk om onder woorden te brengen’.

Dat klopt. Het is een (hele) ervaring en het gaat voorbij aan wat we kunnen beredeneren. Toch ga ik een poging doen, om je te laten weten dat het misschien ook iets voor jou of de organisatie kan betekenen.


Het systeem

Jij en ik maken deel uit van een groter geheel: onze familie, organisatie, gelijkgestemde vrienden, vrijwilligerswerk, kerk of sportclub. We delen samen een tijd waarin we leven, een gebied waarin we wonen, gemeenschappelijke zorgen in de wereld, etc.

Als jij of een organisatie een vraagstuk heeft kan je deze op meer niveaus bekijken. Niet alleen individueel. Dat zou hetzelfde zijn als een druppel uit de oceaan vaardigheden leren om een andere kant op te kunnen golven. Er is een grotere beweging waar we deel van uitmaken. Een beweging met een geschiedenis en een richting waarin het beweegt.

Organisaties en families zijn systemen waar we deel van uitmaken.

Waar we, of we nou willen of niet, ook door worden ‘gegolfd’.


Verstrikt raken

Bert Hellinger heeft ontdekt dat zo’n systeem een eigen geweten heeft. Er spelen onzichtbare spelregels een rol: ieders plek, de ordening, de balans tussen geven en nemen zijn voorbeelden hiervan. Ook al zijn deze onzichtbaar aan de symptomen (problemen die zichtbaar worden) kunnen we wel degelijk zien dat er iets speelt op een diepere laag. En krijgen we aanwijzingen waar we eens op opnieuw zouden kunnen kijken en luisteren wat het systeem nodig heeft om weer in balans te komen of hoe jij je kan verhouden tot het systeem waar je onderdeel van uitmaakt.

Mensen worden als het ware ‘ingehuurd’ door het systeem om balans te brengen. Dat gaat ongemerkt. Je ziet het bijvoorbeeld bij kinderen. Zij gaan dragen voor de ouders, ontwikkelen zich als bemiddelaar of de vrolijke clown om spanningen te reguleren of maken zich onzichtbaar om niet tot last te zijn. Dat kan zelfs zover gaan dat we taken op ons nemen die voor anderen waren of zijn om balans te brengen, succes omzeilen, rebelleren of vertrekken. Je raakt als het ware verstrikt. En tot dit moment heb je misschien gedacht dat jij iets fout deed of de organisatie iets niet goed organiseerde en in herhaling bleef vallen ondanks pijn en signalen.

Je kunt je voorstellen wat een eyeopeners het kan geven.

En dat niet alleen. Tijdens een opstelling kan het gebonden zijn aan taken je helpen het los te laten, of in de juiste maat te zien, je bevrijden van schuld die niet bij je hoort en balans herstellen.


Het is geen quick fix

Na een opstelling heeft de impact ervan tijd nodig. Soms gaat het supersnel en soms duurt het een periode voordat het effect merkbaar wordt. En ook tijdens de opstelling hebben jij en ik geen houding van ‘dit gaan we even oplossen’ maar meer een eerbiedige en open houding naar wat het systeem ons wil tonen en wat er mag en kan op dat moment.

 

Diverse werkvormen

Opstellingen kunnen we 1 op 1 doen. Aan tafel met voorwerpen die symbool staan voor de mensen of dingen die een rol spelen in het vraagstuk, of op de vloer met vloertegels. Het kan middels visualisatie, memoblaadjes en met hulp van andere deelnemers.

Een opstelling kan dus ook in een groep vorm krijgen waarbij we mensen die ook bij de opstelling aanwezig zijn vragen of zij de mensen of dingen die belangrijk zijn in je vraagstuk willen representeren. Het is steeds weer een bijzonder fenomeen hoe voor jou onbekenden die in een opstelling door jou op een plekje worden neergezet en daar gaan staan, precies kunnen vertellen en met hun lichaamstaal laten zien wat er te voelen is, hoe men zich verhoudt tot de anderen, etc. Zelfs als deze mensen geen informatie hebben over jou, je vraag of wie of wat zij representeren. Het geeft veel informatie en inzichten. En deze representanten zoals we deze deelnemers noemen zijn geen bijzondere of extreem gevoelige mensen. Iedereen die bereid is dit voor de ander te doen ‘kan’ het. Ik heb gewaarschuwd, je moet het eigenlijk ervaren wil je er woorden aan kunnen geven. Dit klinkt voor mensen voor wie het nieuw is heel vaag.

 

Voordelen van een opstelling

  • Een beeld zegt meer dan 1000 woorden en een ervaring meer dan je voorstellingsvermogen.
  • Het lichaam wordt meegenomen bij interventies
  • Het is een zuivere manier van werken, we bedenken het niet maar laten het ontstaan
  • We werken op een diepere laag, de niet zichtbare waar we vaak geen vat op lijken te hebben. Maar daar we de boom wel zien en de wortels niet weet iedereen hoe belangrijk de wortels zijn.
  • Niet alleen diagnostisch, maar vaak transformerend, wat verder gaat dan een verandering
  • Doet recht aan een holistische visie op onze wereld waarin alles met elkaar verbonden is
  • Je bent samen op zoek. Er is geen adviseur betrokken in je vraagstuk die het voor jou weet, maar een professioneel begeleider die de ruimte kan creëren waarin plaatsvindt wat echt nodig is.
  • Als je samen met je team, partner, kinderen bij een opstelling bent heb je een gezamenlijke ervaring opgedaan en basis gelegd voor wat er nodig is voor het moment en de toekomst
  • Opstellingen kunnen voor alle persoonlijke, loopbaan, gezondheid, en organisatorische vraagstukken worden ingezet.

Schroom niet om je vragen te stellen en er eens kennis mee te maken.